Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 16 sierpnia 2019 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków, Wydziału Cywilnego, powódka A. B. domagała się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 20 września 2004 roku, wydanego przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej w sprawie o sygn. akt V GNc 4678/04 oraz zasądzenia kosztów procesu. Uzasadniając zgłoszone żądanie powódka wskazała, że na wniosek strony pozwanej (następcy prawnego wierzyciela) zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne w oparciu o wskazany wyżej tytuł wykonawczy, mimo że wynikające z niego roszczenia wygasły na skutek ich przedawnienia.

Postanowieniem z dnia 5 września 2019 roku Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków udzielił zabezpieczenia przez zawieszenie postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przeciwko powódce przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków A. R. pod sygn. akt GKm 67/19, do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie. Sąd ten stwierdził także swą niewłaściwość miejscową i przekazał sprawę do rozpoznania tutejszemu Sądowi.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o zawieszenie postępowania z uwagi na braki w zarządzie spółki z o.o. będącej jej komplementariuszem, które uniemożliwiały działanie strony pozwanej.

Wyrokiem zaocznym z dnia 1 kwietnia 2021 roku Sąd w całości pozbawił wykonalności nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 20 września 2004 roku, wydany przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej, Wydział V Gospodarczy w sprawie o sygn. akt V GNc 4678/04, zaopatrzony w klauzulę wykonalności w dniu 10 grudnia 2004 roku, któremu postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2019 roku w sprawie o sygn. akt IV GCo 55/19 nadano klauzulę wykonalności na rzecz (...) spółka z o.o. spółki komandytowej we W., jako następcy prawnego (...) BUDOWLANE spółki z o.o. w O. oraz zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 2166 zł kosztów procesu.

W sprzeciwie od wyroku zaocznego strona pozwana wniosła o jego uchylenie, oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu. Zarzuciła, że postępowanie powinno zostać zawieszone z uwagi na braki w zarządzie spółki z o.o. będącej jej komplementariuszem, które uniemożliwiały działanie strony pozwanej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 20 września 2004 roku Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej, Wydział V Gospodarczy wydał w sprawie V GNc 4678/04 nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym nakazał A. B., aby zapłaciła na rzecz (...) BUDOWLANE spółki z o.o. w O. kwotę 4037 zł wraz z odsetkami ustawowymi oraz 695,80 zł kosztów procesu. W dniu 10 grudnia 2004 roku nakaz zapłaty został zaopatrzony w klauzulę wykonalności.

W oparciu o powyższy nakaz zapłaty wierzyciel złożył wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. W toku tego postępowania wyegzekwowano od dłużniczki kwotę 4002,26 zł. Postanowieniem z dnia 14 grudnia 2005 roku (w sprawie Km 66/05) komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Środzie Śląskiej A. M. umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko A. B..

Postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2019 roku Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej, Wydział IV Gospodarczy w sprawie IV GCo 55/19 nadał nakazowi zapłaty z dnia 20 września 2004 roku klauzulę wykonalności na rzecz (...) spółka z o.o. spółki komandytowej we W., jako następcy prawnego (...) BUDOWLANE spółki z o.o. w O. oraz zasądził od dłużniczki na rzecz wierzyciela kwotę 187 zł kosztów postępowania klauzulowego. W dniu 16 kwietnia 2019 roku postanowienie zostało zaopatrzone w klauzulę wykonalności.

(dowód: bezsporne;

nakaz zapłaty z dnia 20.09.2004 roku – k. 9;

postanowienie z dnia 3.04.2019 roku – k. 10)

W oparciu o powyższe orzeczenia (...) spółka z o.o. spółka komandytowa we W. złożyła wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. W toku tego postępowania (w sprawie GKm 67/19) komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków A. R. w pismach z dnia 30 lipca 2019 roku wezwał dłużniczkę (A. B.) do złożenia wykazu majątku oraz wskazania mienia, przedstawiając rozliczenie należności objętych postępowaniem egzekucyjnym.

(dowód: bezsporne;

pisma z dnia 30.07.2019 roku – k. 11-12;

rozliczenie z dnia 30.07.2019 roku – k. 13)

W piśmie z dnia 11 sierpnia 2019 roku pełnomocnik dłużniczki wezwał wierzyciela do umorzenia postępowania egzekucyjnego (w sprawie GKm 67/19) z uwagi na przedawnienie roszczeń wynikających z tytułu wykonawczego – w terminie do dnia 13 sierpnia 2019 roku pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

(dowód: bezsporne;

wezwanie z dnia 11.08.2019 roku – k. 14)

W dniu 21 listopada 2008 roku (...) spółka z o.o. spółka komandytowa we W. została wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Od dnia 21 listopada 2008 roku do chwili obecnej prokurentem samoistnym spółki (oraz jej komandytariuszem) jest R. B..

Od dnia 30 listopada 2010 roku do chwili obecnej komplementariuszem spółki jest (...) spółka z o.o. we W.. W dniu 11 maja 2020 roku z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego został wykreślony ostatni członek zarządu komplementariusza.

(dowód: bezsporne;

odpis pełny z KRS – k. 41-46)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Powódka domagała się pozbawienia wykonalności wydanego przeciwko niej tytułu wykonawczego w postaci prawomocnego nakazu zapłaty, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, powołując się na przedawnienie roszczeń wynikających z tego tytułu.

Strona pozwana w żaden sposób nie zakwestionowała zasadności powództwa (nie odniosła się w ogóle do zgłoszonego w pozwie żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego). W sprzeciwie od wyroku zaocznego zarzuciła jedynie, że postępowanie powinno zostać zawieszone z uwagi na braki w zarządzie spółki z o.o., będącej jej komplementariuszem, które uniemożliwiały działanie strony pozwanej.

Zgodnie z art. 117 k.s.h. spółkę komandytową reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Tym samym zasadą jest reprezentacja spółki komandytowej przez komplementariuszy. Jeśli komplementariuszem w spółce komandytowej uprawnionym do jej reprezentacji jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, to muszą być zachowane zasady reprezentacji obowiązujące tę spółkę. Najczęściej funkcję tę, zgodnie z art. 201 §1 k.s.h., sprawuje zarząd spółki w sposób określony w art. 205 §1 k.s.h. Nie jest również wyłączone działanie komplementariusza przez ustanowionego prokurenta, na co wyraźnie wskazuje art. 205 §3 k.s.h. Umocowania takiego nie wyłączają także przepisy regulujące instytucję prokury (tak również Sąd Najwyższy w postanowieniach z dnia 29 czerwca 2016 roku, III CSK 17/16, OSNC 2017, nr 4, poz. 46 oraz z dnia 16 czerwca 2016 roku, V CZ 26/16, LEX nr 2075719).

Wskazać jednocześnie należy, że komplementariusze mogą upoważnić do reprezentowania spółki komandytowej także komandytariusza. Zgodnie bowiem z art. 118 §1 k.s.h. komandytariusz może reprezentować spółkę komandytową jedynie jako pełnomocnik. Poza pełnomocnictwem klasycznym można udzielić komandytariuszowi prokury (art. 109 ¹ §1 k.c.).

Prokura jest szczególnego rodzaju pełnomocnictwem, udzielanym przez przedsiębiorcę, podlegającym obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców. Obejmuje ona umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, stąd może być określana jako „pełnomocnictwo handlowe”. Ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich komplementariuszy, natomiast udzielenie prokury odbywa się zgodnie z zasadami reprezentacji spółki. Zakres umocowania prokurenta obejmuje wszelkie czynności sądowe i pozasądowe związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Utrata lub braki w składzie organu reprezentującego osobę prawną nie powoduje wygaśnięcia prokury (art. 109 ⁷ §4 k.c.). Prokurent jest z mocy ustawy uprawniony do reprezentowania spółki w sprawach sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (tak również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 29 listopada 2019 roku, I (...) 257/17, LEX nr 2774737 oraz Sąd Najwyższy w postanowieniach z dnia 29 czerwca 2016 roku, III CSK 17/16, OSNC 2017, nr 4, poz. 46 oraz z dnia 16 czerwca 2016 roku, V CZ 26/16, LEX nr 2075719).

W niniejszej sprawie bezsporne było, że od dnia 21 listopada 2008 roku do chwili obecnej prokurentem samoistnym strony pozwanej (oraz jej komandytariuszem) jest R. B..

Biorąc powyższą okoliczność pod uwagę należy zatem stwierdzić, że skoro R. B. jest jednocześnie komandytariuszem spółki oraz jej prokurentem samoistnym, to tym samym musiało mu zostać udzielone pełnomocnictwo do reprezentowania spółki, o którym mowa w art. 118 §1 k.s.h.

Niezależnie od tego w ocenie Sądu uprawnienie prokurenta samoistnego do reprezentacji spółki komandytowej wynikało z samej istoty prokury. Dlatego też zarówno w imieniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością będącej komplementariuszem, jak również w imieniu spółki komandytowej mogą także działać pełnomocnicy, w tym prokurenci (stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 16 czerwca 2016 roku, V CZ 26/16, LEX nr 2075719).

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę w ocenie Sądu zatem sam fakt nieposiadania w toku procesu zarządu przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością będącą komplementariuszem strony pozwanej (przy jednoczesnym ustanowieniu prokury samoistnej) nie dawał podstaw do przyjęcia, że strona pozwana nie była należycie reprezentowana. Interesy, które chroni art. 379 pkt 2 k.p.c. były bowiem należycie zabezpieczone przez działania prokurenta.

Należy w tym miejscu jeszcze dodać, że o nieważności postępowania można mówić tylko wówczas, gdy strona została pozbawiona uprawnień procesowych na skutek wadliwego postępowania sądu, a nie wtedy, gdy strona na skutek własnego działania z uprawnień tych nie skorzystała.

Niezależnie od wszystkich powyższych okoliczności działania strony pozwanej, zmierzające do uniemożliwienia prowadzenia postępowania sądowego, można by w niniejszej sprawie traktować także jako nadużycie prawa procesowego.

Zgodnie z art. 4 ¹ k.p.c. z uprawnienia przewidzianego w przepisach postępowania stronom i uczestnikom postępowania nie wolno czynić użytku niezgodnego z celem, dla którego je ustanowiono (nadużycie prawa procesowego). O tym, czy w określonej sytuacji mamy do czynienia z nadużyciem prawa procesowego, decyduje „użytek niezgodny z celem”, co oznacza, że podjęte działanie zmierza do osiągnięcia innego skutku niż ten, dla którego zostały przewidziane dane przepisy postępowania.

Klauzula wprowadzająca zakaz nadużycia prawa procesowego przez strony gwarantować ma rzetelny proces i uczciwe działanie uczestników. Środki procesowe, także te, które mają na celu zagwarantowanie stronom ich praw, powinny być bowiem przez strony wykorzystywane w sposób właściwy i służący rzeczywiście realizacji tych praw (tak również Sąd Najwyższy w postanowieniach z dnia 8 marca 2002 roku, III CKN 461/99, LEX nr 54479 czy z dnia 16 lipca 2009 roku, I CSK 30/09, LEX nr 584184).

Klauzula ta stanowi zatem uzupełnienie zasady prawa do sądu, prawa do rzetelnego procesu sądowego, prawa do sprawiedliwego sądu oraz klauzuli dobrych obyczajów.

Uwzględniając zatem całokształt okoliczności niniejszej sprawy, w szczególności aktywność strony pozwanej w niniejszym postępowaniu i podejmowanie działań procesowych przez jej prokurenta samoistnego (zmierzających jedynie do zawieszenia niniejszego postępowania), działania strony pozwanej należało w ocenie Sądu traktować jako dążenie do uniemożliwienia wydania w niniejszej sprawie orzeczenia kończącego w sprawie. W konsekwencji zatem zachowanie takie nie mogło zasługiwać na ochronę, a jego zaaprobowanie mogłoby naruszyć zasadę demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej).

Zgodnie z art. 840 §1 pkt 2 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia.

Wskazać także należy, że zgodnie z art. 117 §1 i 2 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Ustawowym skutkiem przedawnienia jest zatem powstanie po stronie tego, przeciw komu przysługuje roszczenie, uprawnienia do uchylenia się od jego zaspokojenia, a wykonanie tegoż uprawnienia powoduje, że roszczenie już nie może być skutecznie dochodzone. Skorzystanie zatem przez dłużnika z przysługującego mu prawa i uchylenie się od zaspokojenia roszczenia obliguje Sąd do oddalenia żądania pozwu obejmującego przedawnione roszczenie.

Zgodnie wreszcie z art. 125 k.c. (w brzmieniu obowiązującym w niniejszej sprawie) roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu.

Zgodnie z art. 123 §1 pkt 1 k.p.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.

W niniejszej sprawie bezsporna była data wydania nakazu zapłaty, którego pozbawienia wykonalności domagała się powódka (20 września 2004 roku), jak również data umorzenia postępowania egzekucyjnego, prowadzonego na podstawie tego tytułu wykonawczego (14 grudnia 2005 roku).

Strona pozwana nie zgłosiła żadnych zarzutów przeciwko żądaniu pozwu (na przykład dotyczących przerwania biegu terminu przedawnienia).

Biorąc zatem pod uwagę twierdzenia pozwu i mając na względzie datę umorzenia postępowania egzekucyjnego roszczenia stwierdzone nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 20 września 2004 roku, wydanym przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej, Wydział V Gospodarczy w sprawie o sygn. akt V GNc 4678/04 uległy przedawnieniu z dniem 14 grudnia 2015 roku, a więc niewątpliwie przed wszczęciem przez stronę pozwaną postępowania egzekucyjnego w sprawie GKm 67/19, co mogło nastąpić najwcześniej w dniu 16 kwietnia 2019 roku (w dacie nadania nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności na rzecz strony pozwanej).

Skoro zatem zobowiązanie wynikające z tytułu wykonawczego uległo przedawnieniu, to istniały podstawy do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego. Dlatego też na podstawie art. 347 k.p.c. w zw. z art. 840 §1 pkt 2 k.p.c. oraz art. 117 k.c. i art. 125 k.c. Sąd w całości utrzymał w mocy wyrok zaoczny z dnia 1 kwietnia 2021 roku.