Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

W., dnia 7 maja 2015 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu XI Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSR Małgorzata Bojarska

Protokolant:Ewa Chorzępa

po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2015r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa A. L., I. L.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

- o zapłatę i ustalenie

I. zasądza od strony pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. solidarnie na rzecz powodów A. L. i I. L. kwotę 17 042,27 zł. (siedemnaście tysięcy czterdzieści dwa złote dwadzieścia siedem groszy) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi :

- od kwoty 9509,21 zł. od dnia 27 marca 2014r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 7533,06 zł. od dnia 15 lipca 2014r. do dnia zapłaty;

II. ustala, że zapis § 28 Regulaminu Udzielania Kredytów i Pożyczek Hipotecznych (...) oraz zapis §3 ust.4 umowy nr (...) z dnia 29 kwietnia 2011r. nie wiążą powodów i powodowie nie będą zobowiązani na przyszłość do zapłaty żadnej należności z tytułu odnowienia (...) Niskiego Wkładu Własnego;

III. zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów solidarnie kwotę 2893 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV. nakazuje stronie pozwanej, aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej kwotę 377 zł. tytułem wpisu od rozszerzonego powództwa.

Sygn. akt XI C 2484/14

UZASADNIENIE

Pozwem z 27 marca 2014 r. A. L. i I. L. wnieśli o zasądzenie na swoją rzecz od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 9 509,21 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia złożenia pozwu oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazali, że w dniu 29 kwietnia 2011r. zawarli ze stroną pozwaną umowę kredytu hipotecznego dla osób fizycznych (...) waloryzowanego kursem EUR. Cel umowy strony określiły jako budownictwo mieszkaniowe a powodowie zawarli umowę jako osoby fizyczne w celu przeznaczenia środków pochodzących z kredytu na nabycie lokalu mieszkalnego na potrzeby własne a więc działali jako konsumenci w rozumieniu przepisu art. 22 ¹ kc.

W umowie zawarto zapis (par. 3 ust.4), że jednym z zabezpieczeń kredytu jest ubezpieczenie niskiego wkładu w (...) S.A. przyjmowane na 36-cio miesięczny okres ubezpieczenia. Kredytobiorcy zostali obciążeni kosztami związanymi z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu w wysokości 4,5% kwoty kredytu, tj. 8 680,50 zł. Kwota ta była wliczana do sumy kredytu, od której naliczana była marża banku w wysokości 1,8%, co wynika wyraźnie z treści umowy oraz symulacji (...) z dnia 29 kwietnia 2011r. Z treści umowy nie wynika natomiast, na jakiej podstawie ciążyć miał obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia. Zapisy dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu znalazły się również w regulaminie udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mPlanów Hipotecznych, stanowiącym załącznik do umowy. Zgodnie z treścią postanowienia par. 28 ust. 1 regulaminu wskazano, że w przypadku, gdy kredytobiorca nie posiada własnego wkładu, niezbędnym warunkiem udzielania kredytu jest ustanowienie dodatkowego zabezpieczenia podwyższonego ryzyka spłaty części kredytu w związku z niedostatecznym jej zabezpieczeniem, np. w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu lub innego zabezpieczenia akceptowanego przez bank. Ubezpieczonym i ubezpieczającym z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu jest bank, którego obciąża składka ubezpieczenia.

Pismem z dnia 7 listopada 2013r. powodowie złożyli reklamację i wezwali stronę pozwaną do zwrotu kwoty 8 680,50 zł. w terminie 14 dni ; argumentowali, że umowa kredytu stanowiła wzorzec umowny stosowany przez stronę pozwaną w umowach z konsumentami oraz że zabezpieczenie kredytu w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu nie było indywidualnie uzgodnione pomiędzy stronami umowy, wykorzystano niewiedzę i naiwność powodów jako kontrahentów usług finansowych nie będących profesjonalistami. Strona pozwana pismem z dnia 6 grudnia 2013r. poinformowała, że reklamacja powodów nie może zostać uwzględniona a argumentowała swoje stanowisko powołując się m.in. na korzyści wynikające z zawarcia umowy ubezpieczenia niskiego wkładu w postaci pozytywnej decyzji o udzieleniu powodom kredytu.

Powodowie podkreślili, że umowa kredytu hipotecznego była wzorcem umownym a zapisy w niej zawarte, dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu, nie stanowiły przedmiotu negocjacji ani indywidualnego uzgodnienia pomiędzy stronami, powodowie nie mieli wpływu na ich treść. Zabezpieczenie zostało narzucone przez stronę pozwaną. Powodowie powołali się na wyrok Sądy Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 sierpnia 2011r. w sprawie VI ACa 262/11, gdzie wskazano na istotę dobrych obyczajów w stosunkach pomiędzy konsumentami a także na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 stycznia 2005r. P 10/04 , OTK-A 2005, nr 1 poz.7, gdzie wskazano na leżący po stronie banku obowiązek rzetelnej, uczciwej i wyczerpującej informacji. Strona pozwana po otrzymaniu wniosku o udzielenie kredytu udostępniła powodom jedynie wzorzec umowy kredytowej, przez stronę pozwaną wypełniony. Powodowie nie mieli możliwości zapoznania się wcześniej z rzeczywistą treścią umowy, w tym z symulacją oraz regulaminem; dokumenty te zostały im okazane w chwili zawierania umowy. Powodom nie przedstawiono umowy ubezpieczenia łączącej bank z ubezpieczycielem, powodowie nie mieli możliwości wyboru ubezpieczyciela ani zaznajomienia się z treścią i warunkami umowy ubezpieczenia, powodowie nie zostali także poinformowani o sposobie kalkulacji składki. Wniosek powodów w tym przedmiocie spotkał się ze stanowczą odmową banku z powołaniem się na tajemnicę handlową. Powodowie wskazali na analogiczną sprawę, w której orzekał Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów sygn. akt XVII AmC 624/09. Powodowie wskazali, że sprzeczne z dobrymi obyczajami są zapisy regulaminu wskazujące, że ubezpieczonym i ubezpieczającym z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu jest bank a z kolei kolejny zapis przenosi obowiązek poniesienia kosztu ubezpieczenia niskiego wkładu na kredytobiorcę. Stroną umowy ubezpieczenia jest bank; powodowie nie są stronami umowy ubezpieczenia, nie są także uposażonymi z tej umowy. Bank otrzymuje odszkodowanie w razie zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego a to powodowie są zmuszeni do opłacenia składki takiego ubezpieczenia. Wynika z powyższego jednoznacznie, że ubezpieczenie niskiego wkładu zabezpiecza wyłącznie stronę pozwaną, na powodów przerzucając ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej. Powodowie wskazali, że zapisy umowy budzą zastrzeżenia także pod kątem ich zgodności z prawem, a to przepisem art. 805 par. 1 kc, który stanowi, że to na ubezpieczającym spoczywa obowiązek zapłaty składki i przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący, co potwierdza treść art. 807 kc. Ponadto powodowie zwrócili uwagę na treść art. 385 ³ pkt 7 kc, który wymienia jako przykładowa klauzulę niedozwoloną zapis, który uzależnia zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie mającej bezpośredniego związku z umową zawierającą ocenianie postanowienie.

Ostatecznie powodowe wskazali, że na żądanie pozwu składa się kwota:

- 8. 680,50 zł. z tytułu należności głównej;

- kwota 374,09 zł. z tytułu odsetek za opóźnienie w zapłacie kwoty głównej z terminem zapłaty wskazanym w reklamacji na dzień 26 listopada 2013r. do dnia wniesienia pozwu - 27 listopada 2013r. ;

- kwota 454,62 zł. z tytułu odsetek w wysokości marzy banku , tj. 1,8% w stosunku rocznym, które były naliczane od dnia udzielenia kredytu (29 kwietnia 2011r.) od kwoty głównej do dnia wytoczenia powództwa – (8 680,50 zł. × 1,8% /365) × (...) (liczba dni od dnia udzielenia kredytu do dnia wytoczenia powództwa).

W dniu 23 kwietnia 2014r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej w sprawie XI Nc 784/14 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, orzekając zgodne z żądaniem pozwu.

Strona pozwana (...) S.A. w W. skutecznie wniosła sprzeciw od opisanego nakazu zapłaty (k.60-i nast.), wnosząc o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego, podnosząc, że przy zawieraniu umowy o kredyt hipoteczny powodowie zostali poinformowani o warunkach umowy, w tym o kosztach. Powodowie potwierdzili własnoręcznym podpisem, że zapoznali się z umową oraz załącznikami, w pełni akceptując ich treść; zdawali sobie zatem sprawę z opłat z tytułu składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Zawierając umowę, powodowie posiadali wiedzę, że są zobowiązani do opłacenia składki w wysokości 8 680,50 zł z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu. Jeżeli powodowie nie zgadzali się na poniesienie kosztów ubezpieczenia, mogli umowy kredytowej w ogóle nie podpisywać. W przypadku, gdy kredytobiorca nie posiada wymaganego wkładu własnego , niezbędnym warunkiem udzielenia kredytu jest ustanowienie dodatkowego ubezpieczenia podwyższonego ryzyka spłaty części kredytu w związku z niedostatecznym jego zabezpieczeniem. Kredytobiorca nie jest wyłącznie zobowiązany do ustanowienia ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, może przedstawić inne zabezpieczenia, np. hipotekę na nieruchomości osoby trzeciej. Powodowie jednak wybrali ubezpieczenie niskiego wkładu, gdzie ubezpieczającym i ubezpieczonym jest bank , którego obciąża składka jednakże z zapisów regulaminu wyraźnie wynika, że kredytobiorca zobowiązany jest do poniesienia kosztu podniesionego ryzyka spłaty części kredytu, związanego z niedostatecznym jego zabezpieczeniem. Podstawa do jego wyliczenia jest kwota niskiego wkładu na dzień podjęcia decyzji o udzieleniu kredytu a wysokość i sposób ponoszenia kosztów ryzyka NWW określone są w umowie kredytowej. ; w przedmiotowej sprawie koszt ryzyka wynosi 4,5% od kwoty kredytu objętej ubezpieczeniem, tj. kwoty 192 900,00 zł. a sposobem zapłaty jest przelew z rachunku. Powodowie przed podpisaniem umowy byli informowani o podjętej przez bank decyzji kredytowej, w tym o wysokości wymaganego wkładu własnego i o kosztach związanych z ubezpieczeniem niskiego wkładu, dodatkowo powodom przedstawiono w dniu 29 kwietnia 2011r. wyliczenia dotyczące kosztów związanych z zaciągnięciem kredytu – wskazano wysokość kosztu związanego z ubezpieczeniem niskiego wkładu na kwotę 8 680,50 zł. w okolicznościach przedmiotowej sprawie nie można mówić o niewiedzy konsumentów, którzy nie mając wymaganego wkładu w wysokości 30% wartości nie ruchomości i nie przedstawiając innego zabezpieczeni zdecydowali się na ubezpieczenia niskiego wkładu, którego koszty zostały im wskazane już na etapie asysty przedkontraktowej. Umowa została zwarta zgodnie z wnioskiem powodów. Strona pozwana odniosła się także do cytowanego przez powodów wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie; w ocenie strony pozwanej z cytowanego wyroku nie wynika, aby ten sąd zakwestionował ideę ubezpieczenia ryzyka niskiego wkładu. W ocenie strony pozwanej postanowienie par. 3 ust. 4 umowy kredytu nie stanowi niedozwolonego postanowienia umownego albowiem musiałyby zaistnieć dwie przesłanki – sprzeczność z dobrymi obyczajami oraz rażące naruszenie interesów konsumenta, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

W odpowiedzi na powyższe (k- 114 i nast.) powodowie podtrzymali dotychczasowe stanowisko w sprawie i wskazali, że to na stronie ozwanej ciąży dowód, iż sposób zabezpieczenia był z powodami indywidualnie uzgodniony a to z uwagi na treść przepisu art. 385 ¹ par. 4 kc, poza tym dowód ten dla powodów byłby dowodem negatywnym a jako taki na powodach spoczywać nie może. Ponadto strona pozwana nie wykazała, aby powodowie dokonali wyboru sposobu ubezpieczenia niskiego wkładu jako zabezpieczenia kredytu; swój podpis złożył jedynie powód. Nie polegają na prawdzie twierdzenia strony pozwanej, że powodowie dokonali wyboru ubezpieczenia niskiego wkładu, składając oświadczenie w punkcie X.VI.2 wniosku; w chwili „wyrażenia zgody” powodowie wyrazili zgodę jedynie na udostępnienie danych osobowych ubezpieczycielowi w celu wykonania już zawartej umowy generalnej, a nie na pobranie składki ubezpieczenia. Co więcej, pod tym oświadczeniem powodów nie ma odesłania do regulaminu, gdzie szczegółowo uregulowano kwestie ubezpieczenia niskiego wkładu. Z tego względu nie można uznać, że powodowie mieli możliwość odmowy ustanowienia ubezpieczenia niskiego wkładu a strona pozwana nie wywiązała się z obowiązku informacyjnego. Ponadto strona pozwana nie wykazała w żaden sposób, by powodom była proponowana inna opcja zabezpieczenia kredytu a ponadto przyznała, że w razie braku własnego wkładu warunkiem udzielenia kredytu było ustanowienie ubezpieczenia niskiego wkładu; wobec powyższego klauzula par. 3 ust. 4 umowy kredytu nie była negocjowana indywidualnie. Ponadto powodowie wskazali, że nie zostali poinformowania o tym jaka umowa ubezpieczeniowa miała być zawarta, co więcej, bank nie udowodnił faktycznego transferu składki i objęcia powodów ochroną ubezpieczeniową. Powodom nie przedstawiono też ogólnych warunków ubezpieczenia i samej umowy a co za tym idzie powodowie nie mieli w istocie przekonania, że taka umowa w ogóle została zawarta. Ponadto nie mieli możliwości wyboru ubezpieczyciela. Powodowie podtrzymali stanowisko, ze nie zostali zapoznania z regulaminem w chwili składania wniosku kredytowego. Wniosek wypełniał pracownik banku. Powodowie podtrzymani stanowisko odnośnie sprzeczności praktyki strony powodowej z dobrymi obyczajami; strona pozwana otrzymuje spłatę kredytu a powodowie są obowiązani do zapłaty kwoty ubezpieczenia do wysokości wypłaconego odszkodowania, jednakże na rzecz zakładu ubezpieczeń.

Pismem z 23 stycznia 2015 r. (k.124 i nast.) powodowie rozszerzyli żądanie pozwu w ten sposób, że wnieśli o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów dalszej kwoty 7 533 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 15 lipca 2014 r. oraz o ustalenie, że par. 28 regulaminu oraz par. 3 ust. 4 umowy nr ……………..z dnia 29 kwietnia 2011r. nie wiążą powodów i powodowie nie będą obowiązani na przyszłość do zapłaty żadnej należności z tytułu odnowienia ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Uzasadniając swe żądanie wskazali, że określona w pozwie wysokość dochodzonej przez powodów kwoty obejmowała sumę nienależnie pobranych przez pozwanego opłat z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu, jakie zostały ściągnięte z konta powodów do dnia złożenia pozwu. W dniu 15 czerwca 2014 r. powodowie zostali poinformowania o konieczności pobrania kolejnej opłaty gdyż upłynął kolejny 36-cio miesięczny okres ochrony ubezpieczeniowej, w związku z czym pozwany bank ponownie obciążył rachunek powodów składką z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na kolejny 36-cio miesięczny okres. Pobrana kwota wynosiła 7.533,06 zł. W związku z otrzymaniem informacji o konieczności pobrania kolejnej kwoty za odnowienie ubezpieczenia niskiego wkładu powodowie skierowali do strony pozwanej pismo, w którym oświadczyli, że pozostawiają do dyspozycji pozwanej wskazaną kwotę z zastrzeżeniem obowiązku zwrotu. Pismem z dnia 7 lipca 2014r. strona pozwana została wezwana do zwrotu pobranej kwoty 7 533,06 zł. w terminie 5 dni, bezskutecznie. Powodowie wskazali, że posiadają interes prawny w ustaleniu, że par. 28 regulaminu oraz par. 3 ust. 4 umowy nr (...) z dnia 29 kwietnia 2011r. nie wiążą powodów i powodowie nie będą obowiązani na przyszłość do zapłaty żadnej należności z tytułu odnowienia ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, gdyż pomimo nałożonego obowiązku zwrotu nienależnie pobranej składki, strona pozwana byłaby uprawniona na mocy tych postanowień do pobierania składek za kolejne okresy w związku z odnowieniem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 29 kwietnia 2011 r. A. L. i I. B. zawarli z (...) Bankiem S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu hipotecznego indeksowanego w EUR o nr (...). Kwota udzielonego kredytu wyniosła 601 700,00 zł, przeznaczony był na finansowanie przedpłat na poczet budowy i nabycia od developera lokalu mieszkalnego oznaczonego nr (...) wraz z prawem do korzystania z miejsca postojowego przy ul. (...) we W., refinansowania poniesionych nakładów, finansowania prac adaptacyjnych przedmiotowego lokalu mieszkalnego, finansowanie części składki (...) na życie i całkowitej trwałej niezdolności do pracy oraz finansowania części składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego.

Na dzień wydania decyzji kredytowej przez mBank oprocentowanie kredytu w stosunku rocznym wynosiło 3,03%, w tym marża banku 1,80% - obniżona w związku z przystąpieniem przez kredytobiorcę do promocji „(...)”.

W § 3 umowy określone zostały sposoby zabezpieczenia kredytu. Zgodnie z pkt 4 niniejszego paragrafu, ubezpieczenie niskiego wkładu kredytu w (...) S.A. na 36-miesięczny okres ubezpieczenia. Jeżeli z upływem 36 pełnych miesięcy okresu ubezpieczenia licząc od dnia uruchomienia kredytu lub pierwszej transzy kredytu nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem albo inne zdarzenia kończące okres ubezpieczenia, ochrona ubezpieczeniowa podlega przedłużeniu na kolejny 36 miesięczny okres, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 180 miesięcy. Kredytobiorca upoważnia bank do pobrania kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu w wysokości 4,5% kwoty kredytu objętej ubezpieczeniem , tj. 8 680,50 zł., w tym także w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej, z rachunku wskazanego w par. 7 bez odrębnej dyspozycji. Kwota kredytu objęta ubezpieczeniem niskiego wkładu wyniosła 192 900 zł.

Dowody:

kopia umowy z 29 kwietnia 2011r. nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem EUR k – 12-16;

Powodowie byli związani postanowieniami Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach planów hipotecznych , przedstawionymi im w formie załącznika do umowy w dniu zawarcia umowy. Zgodnie z zapisem § 28 w/w regulaminu, w przypadku, gdy kredytobiorca nie posiada wymaganego wkładu własnego, niezbędnym warunkiem udzielenia kredytu jest ustanowienie dodatkowego zabezpieczenia podwyższonego ryzyka spłaty części kredytu w związku z niedostatecznym jej zabezpieczeniem, np. w postaci zabezpieczenia niskiego wkładu (zwanego dalej ubezpieczeniem NWW) lub innego zabezpieczenia akceptowanego przez bank. W przypadku wybrania przez kredytobiorcę zabezpieczenia w postaci ubezpieczenia NWW: ubezpieczonym i ubezpieczającym z tytułu ubezpieczenia NWW jest bank. Składka z tytułu ubezpieczenia NWW obciąża bank. Kredytobiorca zobowiązany jest do poniesienia kosztu podwyższonego ryzyka spłaty części kredytu, związanego z niedostatecznym jej zabezpieczeniem (zwanego kosztem ryzyka NWW) Podstawą wyliczenia kosztu ryzyka NWW jest kwota niskiego wkładu ustalona na dzień podjęcia przez bank decyzji kredytowej. Koszt ryzyka NWW ponoszony jest jednorazowo z góry za okres ubezpieczenia wskazany w umowie kredytu. Jeżeli w podstawowym okresie ubezpieczenia zadłużenie z tytułu części kredytu objętego ubezpieczeniem NWW nie zostało spłacone, ochrona ubezpieczeniowa podlega kontynuacji na kolejny podstawowy okres ubezpieczenia.

Dowody:

Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach planów hipotecznych k – 27-42;

przesłuchanie stron – powódki I. L. k- 144-145;

Podstawą zawarcia umowy kredytu był wniosek kredytowy powodów z 15 marca 2011 r. sporządzony na udostępnianym przez stronę pozwaną formularzu. Wniosek kredytowy wypełniał w obecności powodów pracownik banku - K. M. (obecnie B.) –zaznaczając rubryki, gdzie powodowie winni się podpisać. Jako docelowe zabezpieczenie spłaty kredytu zaznaczona została opcja hipoteki na nieruchomości wpisanej do nowo założonej księgi wieczystej ( VIII) Powodowie wyrazili zgodę na udostępnienie przez (...) Bank S.A - (...) S.A. w W. informacji stanowiących dane osobowe oraz objęte tajemnicą bankową, zawartych w dokumentacji kredytowej w związku z wnioskowanym objęciem kredytem pomostowym (VI.1) Powód A. L. wyraził zgodę na udostępnienie przez (...) Bank S.A. (...) S.A. informacji stanowiących dane osobowe powoda oraz objęte tajemnicą bankową, zawartych w dokumentacji kredytowej, zebranej przez (...) Bank S.A. przed zawarciem i w trakcie trwania umowy kredytowej, w celu wykonania generalnej umowy ubezpieczenia niskiego wkładu w kredytach i pożyczkach hipotecznych zawartej przez (...) S.A. (...) Bank S.A. Powód wnioskował o objęcie kwotą kredytu sumy środków na pokrycie kosztów ubezpieczenia za okres pierwszych 36 miesięcy.

W toku postępowania w przedmiocie tego wniosku nie było możliwości rezygnacji przez powodów z pokrycia kosztów umowy ubezpieczenia niskiego wkładu, jednakże powodom wskazano, jaka jest kwota ubezpieczenia i że podlega ona odnowieniu w przypadku braku spłaty kredytu w ciągu 3 lat. Nie zostały powodom zaproponowane ani wskazane inne sposoby zabezpieczenia. Powodowie nie byli informowania, że nie są stronami umowy ubezpieczenia niskiego wkładu. Powodowie nie otrzymali projektu umowy ani postanowień regulaminu.

W dniu 28 kwietnia 2011 r. strona pozwana wydała decyzję kredytową, pozytywnie rozpatrującą wniosek powodów o udzielenie kredytu.

W tym samym dniu powodowie otrzymali telefonicznie informację od K. M., że decyzja kredytowa jest pozytywna i że następnego dnia mogą stawić się w siedzibie banku aby podpisać umowę. Treść umowy kredytu przedstawiona powodom w dniu 29 kwietnia 2011r. do podpisu nie podlegała dalszym negocjacjom; projekt umowy sporządziła strona pozwana, posługując się stosowanymi przez siebie wzorcami, w trakcie podpisywania umowy nie były poruszane kwestie ubezpieczenia, nie były omawiane poszczególne punkty umowy.

Dowody:

kopia wniosku kredytowego k- 88-93;

zeznania świadka K. B. k – 142;

przesłuchanie stron – powódki k- 144-145;

W dniu 29 kwietnia 2011r. sporządzona została symulacja kredytu, gdzie wskazano w kosztach związanych z zaciągnięciem kredytu m.in. kwotę 8 680,50 zł. z tytułu kosztu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego - jeżeli kwota kredytu przekroczy 70% wartości nieruchomości to nadwyżka zostanie ubezpieczona . Niski udział to 192 900,00 zł.

Dowód: symulacja z dnia 29 kwietnia 2011r. k- 26

Pismem z dnia 7 listopada 2013r. powodowie złożyli reklamację do strony pozwanej, domagając się zwrotu kwoty 8 680,50 zł. w terminie 14 dni jako nienależnie pobranej z tytułu kosztu związanego z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu.

Pismem z dnia 6 grudnia 2013r. strona pozwana poinformowała, że nie może sprostać żądaniom powodów.

Pismem z dnia 5 lutego 2014r. powodowe wezwali stronę pozwaną do zapłaty kwoty 12 586,72 zł.

Dowód: pismo powodów z dnia 7 listopada 2013r. i z dnia 5 lutego 2014r. wraz z potwierdzeniami nadania k –43-46,49-52;

pismo strony pozwanej z dnia 6 grudnia 2013r. k- 48

W dniu 6 czerwca 2014r. strona pozwana poinformowała powoda A. L. o upływie okresu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego i pobraniu składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego za kolejny 36-miesięczny okres; wysokość składki określono na kwotę 7533,06 zł.

W odpowiedzi na powyższe powodowie poinformowali stronę pozwaną w piśmie z dnia 23 czerwca 2014r., że pozostawiają do dyspozycji pozwanej wskazaną kwotę z zastrzeżeniem obowiązku zwrotu.

Pismem z dnia 7 lipca 2014r. strona pozwana została wezwana do zwrotu pobranej kwoty 7 533,06 zł. w terminie 5 dni, bezskutecznie

Dowody:

wydruk korespondencji elektronicznej (k.130)

pisma powodów z dnia 23 czerwca 2014r. i z dnia 7 lipca 2014r. wraz z dowodem nadania k – 127-129,

pismo strony pozwanej z dnia 12 grudnia 2014r. k – 126,

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny sprawy był w przeważającej mierze bezsporny. Nie było w szczególności sporne, że strony są związane umową kredytu hipotecznego, na podstawie której powodowie byli zobowiązani do zwrotu pozwanemu bankowi kosztów ubezpieczenia przedmiotowego kredytu hipotecznego, ani też nie było sporne, że bank pobrał od nich składki w wysokości powołanej przez nich w pismach procesowych. Okoliczności te w sposób nie budzący wątpliwości wynikają z dokumentacji złożonej przez strony.

Spór w sprawie ograniczał się do zagadnienia prawnego, tj. zasadności obciążania powodów kosztami ubezpieczenia kredytu hipotecznego z tytułu niskiego udziału własnego kredytobiorcy. Powodowie podnosili, że ich zdaniem postanowienie umowy nakładające na nich taki obowiązek należy uznać za niedozwolone postanowienie umowne, które kształtuje prawa i obowiązki powoda będącego konsumentem w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Klauzula generalna wyrażona w art. 385 ¹ § 1 k.c. uzupełniona została listą niedozwolonych postanowień umownych zamieszczoną w art. 385 ³ k.c. Niemniej jednak wyliczenie to nie ma charakteru wyczerpującego, lecz niepełny, przykładowy i pomocniczy, o czym świadczy użycie przez ustawodawcę zwrotu „w szczególności”. Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. do uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowania go z praktyki stosowania, konieczne jest więc stwierdzenie łącznego występowania czterech przesłanek, a mianowicie: 1) umowa musi zostać zawarta z konsumentem 2) postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie, 3) postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, 4) postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron. Z art. 22 ¹ k.c. wynika przy tym, że pod pojęciem konsumenta rozumieć należy osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Za nie uzgodnione indywidualnie ustawodawca określił te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ § 3 k.c.). Przyjmuje się, że możliwość zapoznania się konsumenta z takimi postanowieniami przed zawarciem umowy i nawet zrozumienie ich treści nie stanowią okoliczności wyłączającej uznanie tych klauzul za narzucone, ponieważ kryterium istotnym jest tu bowiem możliwość wpływania, oddziaływania na kształtowanie ich treści. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (art. 385 ¹ § 4 k.c.), a zatem na przedsiębiorcy.

Przywołany art. 385 ¹ k.c. posługuje się klauzulami generalnymi sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz rażącego naruszenia interesów konsumenta. Pojęcia te mają charakter niedookreślony i ocenny; wymagają dokonania ich wykładni w każdej sprawie indywidualnie, z uwzględnieniem celu umowy, charakteru stosunku zobowiązaniowego, jak również zwyczajów i norm przyjętych w konkretnej dziedzinie aktywności gospodarczej (jest to szczególnie istotne w takich dziedzinach, które wytworzyły własne wzorce etyczne postępowania wobec konsumentów – takich jak bankowość, działalność ubezpieczeniowa itp.). Podstawowym elementem przyjętych w obrocie gospodarczym dobrych obyczajów jest zasada lojalności, uczciwości i szacunku wobec kontrahenta; sprzeczne z dobrymi obyczajami będą więc takie działania, które zmierzają do niedoinformowania, dezinformacji, wykorzystania naiwności lub niewiedzy klienta, wprowadzenia go w błąd co do realnych obciążeń i ryzyk związanych z umową oraz co do tego, jakie świadczenia na swoją rzecz zastrzegł przedsiębiorca, zastrzeganie na swoją rzecz przez przedsiębiorcę rażąco nieekwiwalentnych świadczeń na niekorzyść konsumenta, a także przerzucanie na klienta ryzyka związanego z działalnością gospodarczą przedsiębiorcy. Jeśli chodzi o pojęcie „interesu konsumenta”, to obejmuje ono elementy ekonomiczne (przede wszystkim związane z zachowaniem ekwiwalentności świadczeń oraz proporcjonalności obciążeń nałożonych na konsumenta do realnych kosztów związanych z umową i wartości świadczeń uzyskanych przez konsumenta), ale również pozaekonomiczne, takie jak pewność obrotu, zaufanie, czas poświęcony na realizację swoich uprawnień, przekonanie o rzetelnym potraktowaniu przez drugą stronę umowy. Ustawodawca wymaga, by naruszenie interesów konsumenta przez klauzulę abuzywną nastąpiło w stopniu „rażącym”, a zatem musi być to naruszenie znaczne, polegające na drastycznym odejściu od zasad uczciwego obrotu, lojalności, szacunku dla drugiej strony umowy. Działanie wbrew „dobrym obyczajom” w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku (tak np.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 13.09.2012 r., VI ACa 461/12, Lex nr 1223500). Rażące naruszenie interesów konsumentów polega w tym kontekście na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 13.07.2005 r., I CK 832/04, Lex nr 159111).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że występują w niej wszystkie przesłanki, pozwalające uznać, że postanowienie umowy kredytu hipotecznego, które zobowiązuje powodów do zwrotu stronie pozwanej kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, stanowi niedozwolone postanowienie umowne.

Przedmiotowa umowa kredytu bezsprzecznie zawarta została pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentami. Nadto zebrany w sprawie materiał dowodowy, a w szczególności zeznania świadka K. B. i przesłuchanie powodów, jednoznacznie wykazał, że powodowie nie mieli rzeczywistego wpływu na treść umowy w części, w jakiej dotyczyła ona spornych postanowień umownych. Zapis dotyczący dodatkowego zabezpieczenia kredytu w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu był bowiem zapisem, który pozwany bank stosował w umowach ze wszystkimi klientami, którzy nie dysponowali wymaganym wkładem własnym. Był to jeden z warunków, który kredytobiorca musiał zaakceptować, jeżeli chciał uzyskać kredyt w pożądanej wysokości. Sąd uznał za chybiony argument strony pozwanej, że powodowie mieli wpływ na treść umowy w tym zakresie. Argument ten w niczym nie zmienia faktu, że przy takich warunkach kredytowania, o jakie wnioskowali powodowie i jakie oferował bank, nie było możliwe skuteczne przeprowadzenie przez nich negocjacji co do ubezpieczenia wkładu własnego – ani co do rodzaju zabezpieczeń (o czym świadczy dobitnie fakt, że powodowie nie zaoferowali innego rodzaju zabezpieczenia bo nie wiedzieli, że jest to możliwe – zeznania powódki, która wskazała jednoznacznie, że nie padły ze strony pracownika banku pytania ani też propozycje co do innego zabezpieczenia ), ani co do rodzaju ubezpieczenia, jego warunków, wysokości składki czy też ubezpieczyciela (gdyż wynikały one z uzgodnień między stronami umowy ubezpieczenia, tj. bankiem a zakładem ubezpieczeń), ani co do zasad ponoszenia kosztów z tego tytułu (gdyż określone były one regulaminem, na którego treść powodowie nie mieli wpływu). Powodowie nie mogli również negocjować progu wkładu własnego, który zwalniał z obowiązku ubezpieczenia, gdyż był on ustalony odgórnie przez zarząd banku i nie podlegał negocjacjom. Sąd uznał relację powodów w tym zakresie za w pełni wiarygodną, gdyż już sam formularz wniosku kredytowego wskazuje, że w zakresie tych zapisów powodom nie pozostawiono możliwości dokonywania żadnych uzgodnień z bankiem. Nie zasługuje na uwzględnienie stanowisko strony pozwanej, że powodowie przed podpisaniem umowy byli informowani o podjętej przez bank decyzji kredytowej, w tym o kosztach związanych z ubezpieczeniem niskiego wkładu. W ocenie strony pozwanej dodatkowo powodom przedstawiono w dniu 29 kwietnia 2011r. wyliczenia dotyczące kosztów związanych z zaciągnięciem kredytu – wskazano wysokość kosztu związanego z ubezpieczeniem niskiego wkładu na kwotę 8 680,50 zł. a w związku z tym w okolicznościach przedmiotowej sprawy nie można mówić o niewiedzy konsumentów. Słusznie wskazują powodowie, że we wniosku kredytowym jedynie wyrazili zgodę ( i to tylko powód A. L.) na udostępnienie swoich danych osobowych w związku z zawarciem generalnej umowy ubezpieczenia, co nie może być równoznaczne z informacją odnośnie wysokości kosztu tego ubezpieczenia i obowiązku ponoszenia go przez powodów. Ponadto decyzja kredytowa zapadła w dniu 28 kwietnia 2011r., powodowie zgodnie z sugestią pracownika banku następnego dnia stawili się celem podpisania umowy i w tym samym dniu sporządzona została symulacja a w toku zawarcia umowy kredytu nie było już mowy o ubezpieczeniu i nie omawiano osobno postanowień umowy kredytu. Wobec powyższego uznać należy, że powodowie nie zostali prawidłowo poinformowani o powyższym.

Dalej wskazać należy, że ustanowienia dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytu w postaci umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, nie można zdaniem Sądu uznać za świadczenie główne powodów. Pojęcie to winno być interpretowane w wąski sposób i dotyczy ono co do zasady jedynie elementów istotnych umowy. Nie można natomiast rozszerzać go na inne świadczenia stron, w szczególności na świadczenia o charakterze ubocznym, takie jak ustanowienie zabezpieczenia. Okoliczność, że bez ustanowienia tego zabezpieczenia powodowie nie uzyskaliby kredytu (tj. że w sensie praktycznym było ono niezbędne do zawarcia umowy, co potwierdziła świadek K. M.), nie zmienia faktu, że zabezpieczenie z natury rzeczy ma jedynie akcesoryjny charakter i nie jest świadczeniem niezbędnym w sensie cywilnoprawnym (konstytutywnym) przy ustalaniu treści umowy (w tym również umowy kredytu).

Zdaniem Sądu spełniona została także przesłanka kształtowania praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, z jednoczesnym rażącym naruszeniem jego interesów. Jeśli chodzi o rażące naruszenie interesów, to jest ono oczywiste chociażby na poziomie czysto ekonomicznym – powodowie zostali obciążeni obowiązkiem uiszczenia niebagatelnej kwoty bez uzyskania jakiekolwiek świadczenia ekwiwalentnego. Beneficjentem umowy ubezpieczenia był wyłącznie bank; powodom nie przysługiwały żadne świadczenia z tytułu umowy ubezpieczenia. Jedyną „korzyścią” jaką odnieśli w związku z zawarciem umowy ubezpieczenia było to, że udzielono im kredytu, co jednak zdaniem sądu nie świadczy o jakiejkolwiek „ekwiwalentności” świadczeń stron, skoro niezależnie do zawartej umowy ubezpieczenia powodowie i tak mieli obowiązek spełniać te same świadczenia główne na rzecz banku, a zatem uiszczać na rzecz banku takie same obciążenia z tytułu umowy kredytu.

Niezależnie od okoliczności powoływania się powodów na wyroki opisane w pozwie, sąd powszechny w indywidualnej sprawie pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą uprawniony i zobowiązany jest do dokonywania indywidualnej kontroli postanowień umowy w kontekście art. 385 ¹ k.c. Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny (art. 385 2 k.p.c.). Wynika stąd, że porządek prawny przewiduje dwa odrębne mechanizmy kontroli klauzul abuzywnych – abstrakcyjny, dokonywany w ramach postępowania przed (...), mający na celu odnotowanie konkretnego postawienia w rejestrze niedozwolonych postanowień umownych i mający rozszerzony skutek (także wobec podmiotów niebędących stronami postępowania), jak również incydentalny, dokonywany w ramach konkretnego procesu, na gruncie zindywidualizowanego stosunku zobowiązaniowego pomiędzy oznaczonymi stronami.

Sąd w niniejszym postępowaniu uznał zakwestionowane postanowienie umowne za klauzulę abuzywną. Przede wszystkim wskazać należy, że jego istotą jest obciążenie powodów wysoką opłatą bez jakiegokolwiek świadczenia ekwiwalentnego; jak już wskazano wyżej, powodowie nie byli stroną umowy ubezpieczenia i nie mieli żadnego wpływu na jej treść i sposób wykonywania, jak również nie mogli się z jej tytułu domagać żadnych świadczeń. Przedsiębiorca (pozwany bank) przerzucił w istocie na nich obciążenia, jakie ponosił w związku ze swoim normalnym ryzykiem gospodarczym, wynikającym z decyzji biznesowej o udzielaniu kredytów „podwyższonego ryzyka” (przekraczających 70% wartości nieruchomości). Jakkolwiek z punktu widzenia interesów banku zrozumiałe jest zawieranie umów ubezpieczenia, mających chronić bank przed tego typu ryzykami, nie oznacza to jednak wcale, że strona pozwana wykazała zasadność przerzucenia na konsumenta – który wszak „opłaca” ryzyko banku w formie marży i odsetek kapitałowych („wynagrodzenia” banku za udzielenie kredytu) – dalszych kosztów związanych z normalnym ryzykiem gospodarczym banku. Umowa ubezpieczenia została zawarta wyłącznie w interesie banku; jej zawarcie było jego suwerenną decyzją i generowało po jego stronie koszty związane z normalną działalnością gospodarczą. Nie sposób podzielić poglądu strony pozwanej, że takie koszty mogą być przerzucane na kredytobiorcę, zwłaszcza, że nie miał on żadnego wpływu na ich wysokość i w istocie były oderwane od jego zachowania w stosunku zobowiązaniowym jako strony.

Dalej zauważyć się godzi, że strona pozwana w istocie nie wykazała, pomimo inicjatywy powodów w tym zakresie, czy faktycznie składka pobrana od powodów została przekazana podmiotowi wymienionemu w umowie - mimo zobowiązania sądu. Co więcej, strona pozwana nie wykazała, aby składka, którą obciążono powodów, faktycznie została przekazana ubezpieczycielowi, ani też nie wykazała, że jej wysokość w jakikolwiek sposób koreluje z jej uzgodnieniami z ubezpieczycielem. Umowa ubezpieczenia nie została bowiem złożona, a więc nie wiadomo, w jaki sposób obliczana była składka.

Z tych względów Sąd uznał z jednej strony, że powyższa klauzula ma abuzywny charakter, z drugiej zaś strony – że pozwany bank nie wykazał, aby składka powodów w kwocie przez niego pobranej została wykorzystana na poczet pokrycia kosztów wskazanych w umowie kredytu (tj. nie wykazał, że ubezpieczyciel wskazany w umowie kredytu otrzymał w całości lub w części składkę pobraną od powodów).

Uznanie powyższego postanowienia za klauzulę abuzywną powoduje, że jest ono bezskuteczne wobec powodów, a pozwany bank nie miał uprawnień do pobierania na jego podstawie jakichkolwiek należności. Wobec powyższego, wszelkie pobrane z tego tytułu kwoty należało uznać za bezpodstawnie uzyskane korzyści majątkowe, które podlegają zwrotowi powodom jako świadczenie nienależne (art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c.) Z tego względu zwrotowi podlegały kolejno pobrane kwoty składki: 8 680,50 zł. i 7533,06 zł.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481, 482 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Skapitalizowane odsetki od kwoty 8680,50 zł. liczone od dnia 26 listopada 2013r. jako dzień zapłaty wskazany w pierwszym wezwaniu do zapłaty do dnia wniesienia pozwu w kwocie 374,09 zł. zasądzone zostały zgodnie z treścią przepisu art. 482 kc od dnia wniesienia pozwu zaś od kwoty 7533,06 zł od dnia 15 lipca 2014 r., tj. od dnia wyznaczonego w wezwaniu do zapłaty powyższe kwoty. W obu przypadkach decydujące znaczenie miał moment wezwania do zapłaty strony pozwanej; dopiero w tym momencie roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego stało się wymagalne (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z 17.12.1976 r., III CRN 289/76, Lex nr 7893; z 6.03.1991 r., III CZP 2/91, OSNC 1991/7/93). Na tej samej podstawie należne są powodom odsetki w wysokości marży banku liczone w sposób wskazany przez powodów w pozwie. Mając powyższe na względzie Sąd orzekł, jak w punkcie I sentencji wyroku .

Na uwzględnienie zasługuje także żądanie ustalenia, że ustalenie, że par. 28 regulaminu oraz par. 3 ust. 4 umowy nr (...) o kredyt hipoteczny dnia 29 kwietnia 2011r. nie wiążą powodów i powodowie nie będą obowiązani na przyszłość do zapłaty żadnej należności z tytułu odnowienia ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Zgodnie z treścią przepisu art. 189 kpc powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Słusznie powodowie wskazali, że posiadają interes prawny w ustaleniu powyższego , gdyż pomimo nałożonego obowiązku zwrotu nienależnie pobranej składki, strona pozwana byłaby uprawniona na mocy tych postanowień do pobierania składek za kolejne okresy w związku z odnowieniem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego a powodowie narażeni na konieczność wytaczania kolejnych procesów. Ustalenie jak w pkt II sentencji zapewni powodom ochronę ich prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takich sporów w przyszłości.

Orzeczenie o kosztach procesu oparto na treści art. 98 k.p.c. Powodowie w niniejszej sprawie ponieśli wydatki w postaci opłaty sądowej od pozwu w kwocie 476 zł, wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 2400 zł., opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. co łącznie dało kwotę kosztów procesu w wysokości 2893 zł, zasądzoną w punkcie III wyroku.

Nie uiszczonymi kosztami sądowymi, w postaci opłaty sądowej od rozszerzonego powództwa w kwocie 377 zł (której powodowie nie uzupełnili), Sąd w punkcie IV wyroku na mocy art. 113 u.k.s.c w zw. z art. 98 k.p.c. obciążył stronę pozwaną jako przegrywającą spór w całości.