Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 czerwca 2022 roku

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej, Wydział IV Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSR Filip Wesołowski

Protokolant: Nicola Kubik

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2022 roku we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. we W.

przeciwko T. K.

o zapłatę

na skutek zarzutów od nakazu zapłaty z dnia 21 września 2020 roku (sygn. akt XV GNc upr 2171/20)

I.  nakaz zapłaty utrzymuje w mocy w zakresie kwoty 13441,27 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 stycznia 2020 roku do dnia zapłaty;

II.  w pozostałej części nakaz zapłaty uchyla i oddala powództwo;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 3072,41 zł kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 maja 2020 roku strona powodowa (...) S.A. we W. domagała się od pozwanego T. K., prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą PHU (...), zasądzenia kwoty 14682,01 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazała, że jest remitentem weksla własnego, wystawionego przez pozwanego na zabezpieczenie łączącej strony umowy pożyczki. Po rozliczeniu umowy pożyczki weksel został wypełniony na kwotę zadłużenia pozwanego, jednak pozwany nie zapłacił należności, mimo wezwania do wykupu weksla.

W dniu 21 września 2020 roku został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, którym zasądzono kwotę dochodzoną pozwem oraz 188 zł kosztów procesu.

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu. Zarzucił przede wszystkim, że weksel nie został wypełniony przez podmiot, na rzecz którego go wystawiono. Zarzucił także, że strona powodowa nie wykazała, aby pozwany zawarł z nią umowę pożyczki oraz aby została ona kiedykolwiek wypowiedziana. Pozwany zaprzeczył jednocześnie, aby pozostawał w zwłoce z zapłatą rat pożyczki. Zarzucił wreszcie, że strona powodowa nieprawidłowo zaliczała (na nieistniejące zobowiązania) płatności dokonywane przez niego w celu spłaty pożyczki.

W odpowiedzi na zarzuty od nakazu zapłaty strona powodowa w całości podtrzymała żądanie pozwu. Wskazała także, że na sumę wekslową złożyły się niezapłacone należności wynikające z wystawionych dokumentów (1648,47 zł), przyszłe raty pożyczki (12827,37 zł) oraz odsetki od nieterminowych płatności rat pożyczki (206,17 zł).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 29 września 2016 roku (...) S.A. (obecnie (...) S.A.) we W. (pożyczkodawca) zawarła z T. K., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą PHU (...) (pożyczkobiorcą), umowę pożyczki numer (...).

Na mocy zawartej umowy pożyczkodawca zobowiązał się udzielić pożyczkobiorcy pożyczki w kwocie 16589,02 zł w celu sfinansowania zakupu sprzętu (wału (...) 6,2/530) od dostawcy ( (...) spółki z o.o. w C.) za cenę 25830 zł brutto (21000 zł netto), któremu pożyczkobiorca zapłacił zaliczkę na poczet tej ceny w kwocie 10000 zł. Ustalono, że sprzęt, na zakup którego udzielono pożyczki zostanie ubezpieczony przez pożyczkodawcę. Sumę ubezpieczenia tego sprzętu określono na kwotę 21000 zł, a stawkę roczną ubezpieczenia (oraz roczną składkę) jako 0,60% tej sumy (126 zł), przy czym jej wysokość miała być ustalana w każdym roku ubezpieczenia i mogła ulec zmianie (wraz z sumą ubezpieczenia) w przypadku zmiany ceny zakupu sprzętu. Umowa została zawarta na okres 72 miesięcy. Wysokość poszczególnych rat pożyczki oraz terminy ich płatności określał harmonogram spłat rat do umowy pożyczki. Raty pożyczki obejmujące część kapitałową oraz odsetkową miały wynosić 306,87 zł brutto (od numeru 1 do 71) oraz 306,45 zł (rata numer 72).

Zgodnie z ogólnymi warunkami umowy pożyczki (OWU) zobowiązania finansowe pożyczkobiorcy wobec pożyczkodawcy obejmowały obowiązek zwrotu pożyczki powiększonej o wynagrodzenie pożyczkodawcy w comiesięcznych ratach, chyba że z harmonogramu spłaty uzgodnionego przez strony wynikały odmienne okresy spłaty, o wysokości ustalonej w umowie jako wyrażona w procentach część wartości umowy pożyczki ( (...)) oraz uiszczenia innych opłat ustalonych przez umowę pożyczki i w ogólnych warunkach umowy pożyczki (§9 ust. 2).

Pożyczkobiorcę obowiązywały następujące daty płatności rat:



w przypadku, gdy wypłata pożyczki nastąpiła między pierwszym a piętnastym dniem miesiąca kalendarzowego, wówczas pierwsza rata miała być płatna w terminie do ostatniego dnia miesiąca, w którym nastąpiła wypłata pożyczki na rachunek wskazany przez pożyczkodawcę, zaś kolejne raty odpowiednio w terminach do ostatnich dni kolejnych miesięcy;



w przypadku, gdy wypłata pożyczki nastąpiła między szesnastym a ostatnim dniem miesiąca kalendarzowego, wówczas pierwsza rata miała być płatna w terminie do piętnastego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła wypłata pożyczki na rachunek wskazany przez pożyczkodawcę, zaś kolejne raty odpowiednio w terminach do piętnastych dni kolejnych miesięcy.

Pożyczkobiorca zobowiązany był dokonywać spłaty pożyczki przelewem (na rachunek bankowy wskazany przez pożyczkodawcę) w wysokości określonej w fakturze lub nocie wystawionej przez pożyczkodawcę. Za datę wpływu raty pożyczki miała być uznawana data wpływu środków na rachunek bankowy pożyczkodawcy. Pożyczkobiorca zobowiązał się do spłaty pożyczki nawet w przypadku nieotrzymania faktury (w terminach określonych w umowie). Pożyczkobiorca zobowiązany był do terminowego uiszczania rat w terminach określonych w umowie, które były ostatecznymi datami wpływu środków finansowych na rachunek bankowy pożyczkodawcy. Pożyczkodawca mógł zaliczyć świadczenia pożyczkobiorcy, w tym wszelkie wpłaty dokonywane na rachunek bankowy pożyczkodawcy z upoważnienia pożyczkobiorcy przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W. lub inne podmioty, w pierwszej kolejności na zaspokojenie należności ubocznych (odsetki, opłaty manipulacyjne itp.), a następnie na zaspokojenie rat, począwszy od najdawniej wymagalnej, niezależnie od wskazania przez pożyczkobiorcę innego tytułu dokonanej wpłaty. Pożyczkodawca mógł również zaliczyć dokonane wpłaty na zaspokojenie innych wierzytelności wynikających z innych umów zawartych przez pożyczkobiorcę z pożyczkodawcą, począwszy od najdawniej wymagalnych. W przypadku braku niedopłat z tytułu jakiejkolwiek umowy, wcześniejsze (niż określone w umowie) dokonanie jakiejkolwiek płatności miało być traktowane jako zabezpieczenie zapłaty później należnej płatności (§10 ust. 2-6).

W przypadku niezapłacenia przez pożyczkobiorcę którejkolwiek raty w terminie określonym w umowie lub zapłacenia jej w niepełnej wysokości, pożyczkodawca w następnym dniu po tym terminie miał przenieść niezapłaconą kwotę na rachunek zadłużenia przeterminowanego. Od niezapłaconej w terminie raty lub części raty kapitału pożyczkodawca miał pobierać odsetki w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie. W razie zmiany przepisów dotyczących wysokości odsetek pożyczkobiorcę miały obciążać odsetki maksymalne przewidziane przez obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa. W przypadku niedotrzymania przez pożyczkobiorcę warunków umowy, w szczególności, jeżeli pożyczkobiorca dopuścił się opóźnienia w spłacie którejkolwiek raty pożyczki i uchybił dodatkowemu terminowi do jej uiszczenia oznaczonemu w wezwaniu do zapłaty wystosowanym przez pożyczkodawcę, pożyczkodawca zastrzegł sobie prawo do zażądania dodatkowego zabezpieczenia pożyczki, jednostronnego ustalenia nowego harmonogramu umowy pożyczki, jednostronnego ustalenia wcześniejszego terminu spłaty pożyczki, a także do postawienia pożyczki w całości lub w części w stan natychmiastowej wymagalności w terminie określonym w pisemnym wezwaniu skierowanym do pożyczkobiorcy. W związku z wysłaniem tego wezwania naliczona miała zostać dodatkowa opłata w wysokości wskazanej w tabeli opłat i prowizji.

Prawo do żądania spłacenia całości pożyczki wraz z należnym oprocentowaniem przysługiwało pożyczkodawcy także w przypadku, gdy z powodu złego stanu majątkowego pożyczkobiorcy byłoby wątpliwe, czy pożyczka zostanie zwrócona, w szczególności gdy:



pożyczkobiorca opóźniał się w spłacie rat pożyczki;



złożony został wniosek o ogłoszenie upadłości pożyczkobiorcy;



w stosunku do majątku pożyczkobiorcy ustanowione zostało zabezpieczenie wierzycieli innych niż pożyczkodawca;



złożony został wniosek o wszczęcie postępowania układowego wobec pożyczkobiorcy;



została podjęta decyzja o likwidacji pożyczkobiorcy lub jego działalności.

W przypadku zaistnienia przyczyn żądania przez pożyczkodawcę od pożyczkobiorcy natychmiastowego zwrotu pożyczki pożyczkodawca miał wezwać pożyczkobiorcę pisemnie do zwrotu całej kwoty pożyczki pozostałej do spłaty w dniu wezwania wraz z należnym oprocentowaniem oraz odsetkami za zwłokę i karą umowną w wysokości 10% wysokości pożyczki. Pożyczkobiorca zobowiązany był do spłaty tych należności w terminie do trzech dni od otrzymania wezwania, przy czym wezwanie wysłane listem poleconym przez pożyczkodawcę miało być uznane za doręczone w terminie pięciu dni od daty jego nadania, uwidocznionej na pocztowym dowodzie nadania. Termin zapłaty miał zostać uznany za dochowany, jeśli w powyższym trzydniowym terminie do zapłaty nastąpiło uznanie rachunku pożyczkodawcy (§11 ust. 1, 2 i 5).

Pożyczkobiorca miał wystawić i wydać pożyczkodawcy weksel in blanco, który to pożyczkodawca miał wypełnić w razie powodującego szkodę nienależytego realizowania postanowień umowy, zgodnie z treścią deklaracji wekslowej. Pożyczkodawca mógł także przy zawarciu umowy żądać innego od powyższego zabezpieczenia należytej realizacji umowy, w szczególności ustanowienia zastawu na ruchomościach pożyczkobiorcy (§12 ust. 1 i 2).

Przedmiot finansowany za pomocą pożyczki podlegał ubezpieczeniu przez pożyczkobiorcę i na jego koszt, ale na rzecz pożyczkodawcy, przez cały okres trwania umowy pożyczki. Na wniosek pożyczkobiorcy wyrażony w umowie, a także w przypadku niezawarcia umowy ubezpieczenia przedmiotu przez pożyczkobiorcę lub w przypadku niedoręczenia pożyczkodawcy w terminie zawarcia takiej umowy, przedmiot mógł zostać ubezpieczony przez pożyczkodawcę na koszt pożyczkobiorcy. Pożyczkodawca miał w takiej sytuacji refakturować tę kwotę na pożyczkobiorcę z uwzględnieniem stawki podatku VAT wynikającej z aktualnie obowiązujących przepisów (§14 ust. 1 oraz §15 ¹).

Zgodnie z tabelą opłat i prowizji obowiązującą od dnia 1 lutego 2018 roku opłata za wystawienie wezwania do zapłaty (monit) wynosiła 70 zł netto, a opłata za wznowienie fakturowania po anulowaniu/reaktywacji umowy, jeżeli spłata zadłużenia nastąpiła do dziesięciu dni od dnia wypowiedzenia umowy, wynosiła 300 zł netto.

(dowód: bezsporne;

umowa z dnia 29.09.2016 roku z załącznikami – k. 83-96;

tabela opłat i prowizji – k. 102-103;

postanowienie z dnia 1.02.2018 roku z odpisem z KRS – k. 25-35 i 175-188)

Na zabezpieczenie roszczeń wynikających z powyższej umowy pożyczkobiorca wystawił weksel in blanco, z klauzulą „bez protestu”, który mógł zostać wypełniony w każdym czasie na sumę odpowiadającą zadłużeniu z tytułu umowy pożyczki nr (...), łącznie z odsetkami oraz kosztami z jakiego bądź tytułu powstałymi. Prawny posiadacz weksla był upoważniony do wpisania na wekslu daty i miejsca płatności według swego uznania. O wypełnieniu weksla wystawca miał zostać powiadomiony przez posiadacza weksla listem poleconym, wysłanym co najmniej na siedem dni przed określonym terminem płatności.

(dowód: bezsporne;

weksel – k. 7 i 36 [oryginał w depozycie];

deklaracja wekslowa – k. 5 i 8)

W dniu 29 września 2016 roku pożyczkodawca zawarł także z pożyczkobiorcą umowę zastawu rejestrowego do umowy pożyczki, na podstawie której w celu zabezpieczenia wartości pożyczki z odsetkami oraz innymi należnościami, pożyczkobiorca (zastawca) ustanowił na rzecz pożyczkodawcy (zastawnika) zastaw rejestrowy na stanowiącej jego własność rzeczy ruchomej ((...)) o wartości 25830 zł, do wysokości najwyższej sumy zabezpieczenia odpowiadającej kwocie 19910 zł. Zastaw rejestrowy obejmował przysługujące zastawnikowi wszelkie roszczenia odszkodowawcze z tytułu utraty, uszkodzenia lub zniszczenia albo zmniejszenia wartości przedmiotu zastawu.

Postanowieniem z dnia 8 marca 2017 roku Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ, Wydział IX Gospodarczy Rejestru Zastawów wpisał powyższy zastaw do rejestru zastawów.

(dowód: bezsporne;

umowa zastawu rejestrowego z dnia 29.09.2016 roku – k. 97-99;

postanowienie z dnia 8.03.2017 roku – k. 100-101)

W dniu 29 września 2016 roku pożyczkodawca, na podstawie umowy generalnej numer (...) z dnia 16 grudnia 2015 roku łączącej go z (...) S.A. w S., ubezpieczył (...), którego zakup został sfinansowany ze środków pochodzących z udzielonej pożyczki, na okres od dnia 29 września 2016 roku do dnia 28 września 2022 roku.

(dowód: bezsporne;

certyfikat ubezpieczenia z oświadczeniem – k. 115;

zestawienie – k. 117-118;

potwierdzenie przelewu – k. 119)

W dniu 31 marca 2018 roku pożyczkodawca wystawił notę odsetkową nr (...), w której obciążył pożyczkobiorcę kwotą 100,10 zł z tytułu odsetek od nieterminowych spłat należności leasingowych wynikających z dokumentów o numerach: (...) (opłata za monit (...)) i (...) (rata 30 (...)). Termin płatności noty określono na dzień 27 kwietnia 2018 roku.

(dowód: bezsporne;

nota odsetkowa – k. 104)

W dniu 7 maja 2018 roku pożyczkodawca wystawił fakturę VAT nr (...), w której obciążył pożyczkobiorcę kwotą 300 zł z tytułu wznowienia fakturowania po reaktywacji umowy nr (...). Termin płatności faktury VAT określono na dzień 17 maja 2018 roku.

(dowód: bezsporne;

faktura VAT – k. 105)

W dniu 7 maja 2018 roku pożyczkodawca wystawił także fakturę VAT nr (...), w której obciążył pożyczkobiorcę kwotą 306,95 zł, na którą złożyły się: 108,84 zł z tytułu raty odsetkowej nr 20 za maj 2018 do umowy nr (...) oraz 198,11 zł z tytułu raty kapitałowej nr 20 za maj 2018 do umowy nr (...). Termin płatności faktury VAT określono na dzień 20 maja 2018 roku.

(dowód: bezsporne;

faktura VAT – k. 106)

W piśmie z dnia 7 maja 2018 roku pożyczkodawca poinformował pożyczkobiorcę, że na dzień 4 maja 2018 roku pozostają nierozliczone dokumenty dotyczące umowy nr (...) w kwocie 5295,13 zł (wynikające z dokumentu nr (...)), umowy nr (...) w kwocie 100,10 zł (wynikające z dokumentu nr (...)) oraz umowy nr (...) w kwocie 821,08 zł (wynikające z dokumentu nr (...)). Jednocześnie wezwał do niezwłocznej zapłaty powyższych należności.

W tym samym dniu (7 maja 2018 roku) pożyczkodawca wystawił notę obciążeniową nr 2512/05/18/28, w której obciążył pożyczkobiorcę kwotą 70 zł z tytułu wezwania do zapłaty nr (...) z dnia 7 maja 2018 roku. Termin płatności noty określono na dzień 21 maja 2018 roku.

(dowód: bezsporne;

monit z dnia 7.05.2018 roku – k. 111;

nota obciążeniowa – k. 110)

W piśmie z dnia 21 maja 2018 roku pożyczkodawca wezwał pożyczkobiorcę do zapłaty należności wynikających z nierozliczonych dokumentów, dotyczących umowy o nr (...) w kwotach 5295,13 zł i 300 zł (wynikających z dokumentów nr (...) oraz (...)), umowy nr (...) w kwotach 100,10 zł i 300 zł (wynikających z dokumentów nr (...) oraz (...)) oraz umowy nr (...) w kwotach 821,08 zł i 300 zł (wynikających z dokumentów nr (...) oraz (...)).

W tym samym dniu (21 maja 2018 roku) pożyczkodawca wystawił notę obciążeniową nr (...), w której obciążył pożyczkobiorcę kwotą 70 zł z tytułu wezwania do zapłaty nr (...) z dnia 21 maja 2018 roku. Termin płatności noty określono na dzień 4 czerwca 2018 roku.

(dowód: bezsporne;

wezwanie z dnia 21.05.2018 roku – k. 113;

nota obciążeniowa – k. 112)

W dniu 31 maja 2018 roku pożyczkodawca wystawił notę odsetkową nr (...), w której obciążył pożyczkobiorcę kwotą 87,96 zł z tytułu odsetek od nieterminowych spłat należności leasingowych wynikających z dokumentów o numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 2735/03/18/28, (...), (...) i (...). Termin płatności noty określono na dzień 29 czerwca 2018 roku.

(dowód: bezsporne;

nota odsetkowa – k. 108)

W dniu 1 czerwca 2018 roku pożyczkodawca wystawił fakturę VAT nr (...), w której obciążył pożyczkobiorcę kwotą 306,95 zł, na którą złożyły się: 107,20 zł z tytułu raty odsetkowej nr 21 za czerwiec 2018 do umowy nr (...) oraz 199,75 zł z tytułu raty kapitałowej nr 21 za czerwiec 2018 do umowy nr (...). Termin płatności faktury VAT określono na dzień 20 czerwca 2018 roku.

(dowód: bezsporne;

faktura VAT – k. 107)

W piśmie z dnia 4 czerwca 2018 roku pożyczkodawca wezwał pożyczkobiorcę do zapłaty należności wynikających z nierozliczonych dokumentów wymienionych w treści tego pisma – w terminie 3 dni pod rygorem wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym. W tabeli zawartej w tym wezwaniu wskazano, że nierozliczone dokumenty dotyczą między innymi umowy nr (...) i wynikają z dokumentów o numerach: (...) na kwotę 100,10 zł, (...) na kwotę 300 zł, (...) na kwotę 306,95 zł i 2512/05/18/28 na kwotę 70 zł.

W tym samym dniu (4 czerwca 2018 roku) pożyczkodawca wystawił notę obciążeniową nr 2171/06/18/28, w której obciążył pożyczkobiorcę kwotą 70 zł z tytułu wezwania do zapłaty nr (...) z dnia 4 czerwca 2018 roku. Termin płatności noty określono na dzień 18 czerwca 2018 roku.

(dowód: bezsporne;

wezwanie do zapłaty z dnia 4.06.2018 roku z dowodem nadania – k. 121-143;

nota obciążeniowa – k. 114)

W piśmie z dnia 22 czerwca 2018 roku pożyczkodawca poinformował pożyczkobiorcę, że z powodu naruszenia §9 i §10 ogólnych warunków umowy pożyczki, na podstawie §11 OWU rozwiązuje ze skutkiem natychmiastowym umowę pożyczki nr (...). Jednocześnie poinformował, że w związku z tym pożyczka ulega postawieniu w stan natychmiastowej wymagalności i wezwał do natychmiastowej spłaty całej, pozostałej do zapłacenia kwoty pożyczki wraz z zaległościami (w łącznej kwocie 16798,59 zł).

(dowód: bezsporne;

pismo z dnia 22.06.2018 roku z dowodem nadania – k. 144-146)

Pożyczkodawca wypełnił weksel na kwotę 14682,01 zł.

W wezwaniu do wykupienia weksla z dnia 20 grudnia 2019 roku pożyczkodawca poinformował pożyczkobiorcę, że weksel został wypełniony na kwotę (sumę wekslową) 14682,01 zł i opatrzony terminem płatności w dniu 3 stycznia 2020 roku.

Na sumę wekslową złożyły się następujące kwoty:



1648,47 zł z tytułu zaległości wynikającej z wystawionych faktur;



12827,37 zł z tytułu zdyskontowanych przyszłych rat – stopa dyskonta 9,955%;



206,17 zł z tytułu odsetek od nieterminowych płatności na dzień 14 października 2019 roku.

(dowód: bezsporne;

weksel – k. 7 i 36 [oryginał w depozycie];

wezwanie z dnia 20.12.2019 roku z dowodem nadania – k. 6, 9 i 11;

wydruki – k. 148-161)

W piśmie z dnia 30 marca 2020 roku pożyczkodawca poinformował dodatkowo pożyczkobiorcę, że odsetki z tytułu nieterminowych spłat rat leasingowych według stanu na dzień 14 października 2018 roku wynoszą łącznie 206,17 zł, a kwota innych zaległości 1144,47 zł i należności te wynikają z dokumentów o numerach: (...), (...), (...), (...), (...), 2512/05/18/28, (...), 2171/06/18/28, 2171/06/18/28, (...) i (...). Jednocześnie wezwał do uregulowania powyższego zadłużenia w terminie 7 dni.

(dowód: bezsporne;

pismo z dnia 30.03.2022 roku – k. 120)

Pożyczkobiorca zakwestionował sposób rozliczenia umowy pożyczki przez pożyczkodawcę i w tym przedmiocie strony wymieniły korespondencję dotyczącą podstaw rozliczenia umowy oraz jego prawidłowości. Nie doprowadziło to jednak do wypracowania porozumienia.

(dowód: bezsporne;

korespondencja – k. 50-55 i 162-174)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Strona powodowa domagała się od pozwanego zasądzenia kwoty 14682,01 zł z weksla, wystawionego przez pozwanego na zabezpieczenie roszczeń wynikających z zawartej umowy pożyczki.

Należy przede wszystkim zauważyć, że większość okoliczności faktycznych w niniejszej sprawie była właściwie bezsporna. Poza sporem był zatem fakt zawarcia przez strony umowy pożyczki (w celu sfinansowania zakupu sprzętu) oraz wynikający z niej obowiązek zapłaty stronie powodowej rat pożyczki (i innych opłat). Właściwie bezsporne było także to, że umowa pożyczki została wypowiedziana wskutek braku płatności rat pożyczki przez pozwanego. Bezsporne było wreszcie to, że strona powodowa wypełniła weksel in blanco na kwotę dochodzoną pozwem i wezwała pozwanego do jego wykupienia. Istota niniejszego sporu sprowadzała się natomiast do tego, czy pozwany w niniejszym postępowaniu (którego podstawą był wystawiony weksel) mógł podnosić zarzuty dotyczące stosunku umownego, łączącego go ze stroną powodową, a w przypadku odpowiedzi twierdzącej, czy umowa pożyczki została rozliczona prawidłowo.

Zgodnie z art. 720 §1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Zgodnie natomiast z art. 723 k.c. jeżeli termin zwrotu pożyczki nie został oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.

Trzeba w tym miejscu przypomnieć, że postępowanie cywilne ma charakter kontradyktoryjny, czego wyrazem jest przede wszystkim dyspozycja art. 232 k.p.c., określająca obowiązek stron do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, co z kolei jest potwierdzeniem reguły zawartej w art. 6 k.c., wyznaczającej sposób rozłożenia ciężaru dowodu. Podkreślić przy tym należy, że zasady art. 6 k.c. i 232 k.p.c. nie określają jedynie zakresu obowiązku zgłaszania dowodów przez strony, ale rozumiane muszą być przede wszystkim i w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu co do tych okoliczności na niej spoczywał. Zaznaczyć także należy, że nie jest rzeczą Sądu poszukiwanie za stronę dowodów przez nią nie wskazanych, mających na celu udowodnienie jej twierdzeń (tak również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 76). Dopuszczenie dowodów z urzędu jest bowiem prawem, a nie obowiązkiem Sądu, z którego to prawa powinien szczególnie ostrożnie korzystać, tak by swym działaniem nie wspierać żadnej ze stron procesu. Faktycznie działanie Sądu z urzędu powinno ograniczać się tylko do sytuacji, gdy strona działa bez fachowego pełnomocnika i dodatkowo jest nieporadna. Z zasady nie dotyczy to więc przedsiębiorcy, którego profesjonalizm powinien obejmować także sferę funkcjonowania w obrocie prawnym.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że zgodnie z ogólną regułą, wyrażoną w art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Wskazana zasada oznacza, że powód składając pozew powinien udowodnić fakty, które w jego ocenie świadczą o zasadności powództwa. Udowodnienie faktów może nastąpić przy pomocy wszelkich środków dowodowych przewidzianych przez kodeks postępowania cywilnego. Nie ulega także wątpliwości, że co do zasady to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia twierdzeń zawartych w pozwie, bowiem to on domaga się zapłaty i powinien udowodnić zasadność swojego roszczenia. Reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być jednak pojmowana w ten sposób, że ciąży on zawsze na powodzie. W zależności od rozstrzyganych w procesie kwestii faktycznych i prawnych ciężar dowodu co do pewnych faktów będzie spoczywał na powodzie, co do innych z kolei – na pozwanym.

Strona powodowa dochodziła roszczeń z weksla. Trzeba przy tym zauważyć, że zobowiązanie wekslowe jest zobowiązaniem szczególnym. O jego specyfice decyduje przede wszystkim abstrakcyjny charakter. Abstrakcyjność zobowiązania wekslowego przejawia się w tym, że dla jego ważności nie jest istotne, czy istniało zobowiązanie będące przyczyną wystawienia weksla oraz czy było ono ważne. Umieszczenie podpisu na wekslu stanowi wyłączną przyczynę i podstawę zobowiązania wekslowego osoby składającej swój podpis. Zobowiązanie takie uzyskuje byt samoistny, w pełni odrębny od wierzytelności stanowiącej podstawę wystawienia weksla. Najistotniejszym przejawem abstrakcyjności zobowiązania wekslowego jest ograniczenie zarzutów, jakie zobowiązany z weksla może podnosić wobec posiadacza dochodzącego zapłaty z weksla. Zgodnie bowiem z art. 17 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (Dz.U. 1936, nr 37, poz. 282 ze zm.) dłużnik wekslowy nie może co do zasady zasłaniać się wobec posiadacza weksla zarzutami, opartymi na swych stosunkach osobistych z wystawcą lub poprzednim posiadaczem. Z przepisu powyższego a contrario wynika, że dłużnik wekslowy może zgłaszać tylko zarzuty, które wynikają z treści samego weksla lub ze stosunków prawnych zachodzących bezpośrednio pomiędzy powodem a pozwanym w procesie wekslowym.

Nie ulega jednak wątpliwości, że weksel stanowiący podstawę niniejszego powództwa został przez pozwanego wystawiony jako weksel gwarancyjny in blanco. Oznacza to tym samym, że w chwili wystawienia i wręczenia jego treść była niezupełna, a prawo uzupełnienia pozwany powierzył stronie powodowej w oparciu o zawarte porozumienie (deklarację wekslową). Zgodnie z deklaracją weksel miał stanowić zabezpieczenie ewentualnych roszczeń strony powodowej w stosunku do wystawcy weksla z tytułu zawartej przez strony umowy pożyczki.

Tym samym w niniejszej sprawie abstrakcyjność zobowiązania wekslowego doznała ograniczenia z uwagi na fakt, że weksel ten miał charakter gwarancyjny, a strony stosunku wekslowego były jednocześnie stronami umowy pożyczki, na zabezpieczenie wykonania której weksel został wystawiony. Oznacza to, że pozwany mógł wobec swego wierzyciela wekslowego (będącego jednocześnie wierzycielem ze stosunku podstawowego), powoływać się na zarzuty wynikające z umowy, której wykonanie weksel miał zabezpieczać (art. 10 prawa wekslowego). Możliwość taką uzasadniała niewątpliwa łączność między zobowiązaniem z weksla gwarancyjnego a zobowiązaniem ze stosunku podstawowego. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy w wielu orzeczeniach, na przykład w uchwale 7 sędziów z dnia 7 stycznia 1967 roku, III CZP 19/66, OSNCP 1968, nr 5, poz. 79; uchwale połączonych Izb Cywilnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 kwietnia 1972 roku, III PZP 17/70, OSNCP 1973, nr 5, poz. 72 oraz wyrokach z dnia 14 marca 1997 roku, I CKN 48/97, OSNC 1997, nr 9, poz. 124; z dnia 24 października 2000 roku, V CKN 136/00, OSNC 2001, nr 6, poz. 89 czy z dnia 10 kwietnia 2002 roku, IV CKN 948/00, LEX nr 55491.

Biorąc powyższe pod uwagę należało zatem uznać, że pozwany był uprawniony do podnoszenia zarzutów opartych na stosunku podstawowym, z którego wynikała dochodzona wierzytelność. Tym samym zasadność dochodzonego roszczenia winna zostać oceniona na tle stosunku zobowiązaniowego, będącego podstawą do wystawienia weksla.

Trzeba w tym miejscu także podkreślić, że w procesie wekslowym ciężar dowodu rozkłada się odmiennie niż w typowym procesie cywilnym (gospodarczym). Dowód przeciwny, w znaczeniu dowodu na nieistnienie dochodzonej wierzytelności, zostaje bowiem przerzucony na dłużnika (pozwanego), a to w związku z domniemaniem istnienia wierzytelności, która powstała na skutek wystawienia i wydania weksla (tak na przykład Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 7 stycznia 1967 roku, III CZP 19/66, OSNC 1968, nr 5, poz. 79).

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwany zakwestionował przede wszystkim możliwość wypełnienia weksla przez stronę powodową (zarzucając, że podmiot, który wypełnił weksel, nie istniał w chwili jego wystawienia). Nie ulega jednak wątpliwości, że wbrew zarzutom pozwanego podmiot, na rzecz którego wystawiono weksel in blanco był tożsamy z podmiotem, który wypełnił weksel (nastąpiła tylko zmiana jego firmy z (...) S.A. na (...) S.A.).

Pozwany zakwestionował także wysokość sumy wekslowej (kwoty dochodzonej pozwem) i zarzucił, że strona powodowa nie wykazała zawarcia umowy pożyczki oraz jej wypowiedzenia. Pozwany zarzucił także, że nie był w zwłoce z zapłatą rat pożyczki oraz że strona powodowa nieprawidłowo zaliczała (na nieistniejące zobowiązania) płatności dokonywane przez niego w celu spłaty pożyczki.

Jak już wyżej wskazano, ciężar dowodu, iż weksel in blanco został wypełniony w sposób sprzeczny z porozumieniem, spoczywa na dłużniku wekslowym, który zarzut podnosi. Żeby jednak dłużnik wekslowy (pozwany) miał możliwość przeprowadzenia dowodu przeciwnego (na nieistnienie dochodzonej wierzytelności), strona powodowa zobowiązana jest wcześniej podać nie tylko sumę zadłużenia, ale również precyzyjnie wyliczyć i wskazać, co składa się na tę sumę. Bez tego bowiem dłużnik wekslowy (pozwany) nie jest w stanie wykazać niezgodności sumy wekslowej z porozumieniem (tak również Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 11 kwietnia 2013 roku, I ACa 1364/12, LEX nr 1313325; Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 29 sierpnia 2007 roku, I ACa 442/07, LEX nr 446721; Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyrokach z dnia 9 marca 2011 roku, I ACa 122/11, LEX nr 898634 i z dnia 2 marca 2005 roku, I ACa 1413/04, OSA 2006, nr 4, poz. 10 oraz LEX nr 166828 czy Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 28 października 2011 roku, VI ACa 546/11, LEX nr 1136133).

W niniejszej sprawie zgodnie z porozumieniem stron umowy pożyczki (deklaracją wekslową) kwota, na jaką wypełniono weksel, miała stanowić równowartość zadłużenia pozwanego wobec strony powodowej z tytułu zawartej umowy pożyczki (łącznie z odsetkami oraz kosztami z jakiego bądź tytułu powstałymi). Ponieważ w momencie składania przez pozwanego podpisu na wekslu zarówno wysokość ewentualnego zadłużenia, jak również jego składniki nie były znane, weksel ten został wystawiony jako niezupełny ( in blanco).

Trzeba w tym miejscu podkreślić, że w odpowiedzi na zarzuty od nakazu zapłaty strona powodowa wskazała, że dochodzone roszczenie obejmowało niezapłacone należności wynikające z wystawionych dokumentów (1648,47 zł), przyszłe raty pożyczki (12827,37 zł) oraz odsetki od nieterminowych płatności rat pożyczki (206,17 zł).

Nie ulega przy tym wątpliwości, że pozwany w żaden sposób nie ustosunkował się zarówno do twierdzeń strony powodowej zgłoszonych w odpowiedzi na zarzuty od nakazu zapłaty, jak również do dołączonych do tej odpowiedzi dokumentów (dotyczących zawarcia umowy pożyczki, jej wypowiedzenia oraz wysokości roszczenia dochodzonego pozwem).

Nie ulega także wątpliwości, że zarówno wysokość rat pożyczki (zafakturowanych oraz niezafakturowanych, ale wynikających z umowy), jak również terminy ich płatności wynikały wprost z zawartej przez strony umowy pożyczki z załącznikami, a pozwany w żaden sposób nie zakwestionował powyższych okoliczności (prawdziwości i rzetelności wyliczeń). Nie ulega wreszcie wątpliwości, że pozwany nie zakwestionował również wyliczonej przez stronę powodową kwoty 12827,37 zł, czyli sumy przewidzianych w umowie, a niezapłaconych rat pożyczki, pomniejszonych o dyskonto. Pozwany bowiem w żaden sposób nie wykazał, aby kwota ta została wyliczona w sposób niezgodny z umową. Nie przedstawił także ewentualnego własnego (prawidłowego) wyliczenia, które mogłoby być podstawą do zmniejszenia należności dochodzonej pozwem. Nie ulega przy tym wątpliwości, że pozwany wiedział, kiedy nastąpiło rozwiązanie umowy pożyczki, a umowa w sposób szczegółowy i precyzyjny regulowała kwestię rozliczenia w takiej sytuacji. Dlatego też pozwany miał możliwość podniesienia ewentualnych zarzutów co do wysokości kwoty wyliczonej przez stronę powodową, czego jednak nie uczynił.

Należy w tym miejscu dodatkowo wskazać, że pozwany nawet nie wskazał (nie mówiąc o udowodnieniu), na czym miało polegać wadliwe zaliczanie przez stronę powodową płatności na nieistniejące zobowiązania pozwanego (jakie konkretnie płatności pozwanego zostały błędnie zaliczone i na poczet jakich nieistniejących zobowiązań).

Pozwany nie wykazał także w żaden sposób, aby zapłacił wskazane przez stronę powodową zafakturowane (i wymagalne) raty pożyczki (wynikające z zawartej przez strony umowy).

Biorąc zatem powyższe okoliczności pod uwagę w tym zakresie (zafakturowanych rat pożyczki w łącznej kwocie 613,90 zł oraz przyszłych zdyskontowanych rat w wysokości 12827,37 zł) w ocenie Sądu roszczenie strony powodowej było w całości uzasadnione (i właściwie bezsporne). Suma powyższych należności wyniosła 13441,27 zł.

W pozostałej części roszczenie strony powodowej nie mogło natomiast zasługiwać na uwzględnienie.

Trzeba w tym miejscu przede wszystkim wskazać, że wprawdzie pozwany nie zgłosił żadnych konkretnych zarzutów w stosunku do dochodzonych przez stronę powodową kwot za sporządzenie wezwań do zapłaty (po 70 zł), za wznowienie fakturowania (300 zł) oraz z tytułu kosztów ubezpieczenia (504 zł), jednak z bezspornych okoliczności niniejszej sprawy jednoznacznie wynikało, że koszty te były nienależne.

Trzeba w tym miejscu wskazać, że kwestię ważności (nieważności) poszczególnych postanowień łączącej strony umowy Sąd bierze pod uwagę z urzędu (niezależnie od poglądów i zarzutów stron w tym zakresie), choć oczywiście tylko na podstawie materiału zebranego zgodnie z regułami określonymi w przepisach prawa procesowego. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 17 czerwca 2005 roku, III CZP 26/05, OSNC 2006, nr 4, poz. 63, z dnia 5 kwietnia 2007 roku, II CSK 553/06, LEX nr 315531 czy z dnia 2 marca 2011 roku, I CSK 261/10, LEX nr 784986.W ocenie Sądu

Jeśli chodzi o opłaty za wezwania do zapłaty, to w ocenie Sądu należało traktować je w istocie jako kary umowne. Była to bowiem zryczałtowana forma odszkodowania związana z faktem, że umowa nie była wykonywana. Nie ulega jednak wątpliwości, że zastrzeżenie takich opłat było nieważne. Opłaty te wiązały się bowiem z brakiem uiszczenia w terminie przez pozwanego świadczeń pieniężnych. Brak było przy tym innego zobowiązania pozwanego, z którym miałyby być powiązane owe opłaty. Tymczasem kara umowna może być zastrzeżona jedynie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego (art. 483 §1 k.c.). Zastrzeżenie zatem zryczałtowanych opłat za wezwania do zapłaty stanowiło naruszenie wskazanego wyżej przepisu.

W ocenie Sądu nieuzasadnione było także żądanie strony powodowej w zakresie opłat za wznowienie fakturowania oraz z tytułu kosztów ubezpieczenia. W tym zakresie strona powodowa nie wskazała bowiem dostatecznych twierdzeń uzasadniających zasadność roszczenia, ewentualnie nie udowodniła jego wysokości. To samo dotyczyło żądania w zakresie odsetek za nieterminowe płatności.

Zgodnie z art. 481 §1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Strona powodowa domagała się odsetek od następnego dnia po terminie płatności oznaczonym w wekslu. Należy zatem zauważyć, że roszczenie odsetkowe było zasadne w zakresie zasługującej na uwzględnienie i tym samym zasądzonej kwoty 13441,27 zł.

Ustalając stan faktyczny oraz wydając rozstrzygnięcie Sąd oparł się na dokumentach dołączonych do pozwu, zarzutów od nakazu zapłaty oraz odpowiedzi na zarzuty. Sąd na podstawie art. 235 ² §1 pkt 2 i 5 k.p.c. oddalił wnioski pozwanego o dopuszczenie dowodów z ksiąg rachunkowych strony powodowej oraz opinii biegłego sądowego. Nie ulega bowiem wątpliwości, że przeprowadzenie tych dowodów nie mogło doprowadzić do ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy (z uwagi na brak konkretnych zarzutów, które miałyby być za ich pomocą udowodnione) oraz zmierzałoby do nieuzasadnionego przedłużenia niniejszego postępowania.

Biorąc zatem wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę stronie powodowej przysługiwało roszczenie o zapłatę kwoty 13441,27 zł, na którą złożyły się niezapłacone należności wynikające z wystawionych dokumentów w postaci dwóch rat pożyczki (613,90 zł) oraz zdyskontowane przyszłe raty pożyczki (12827,37 zł). Dlatego też na podstawie art. 496 k.p.c. oraz art. 720 k.c. i art. 723 k.c. w zw. z art. 6 k.c., art. 483 k.c., a także łączącej strony umowy pożyczki nakaz zapłaty został utrzymany w mocy co do powyższej kwoty (13441,27 zł) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 stycznia 2020 roku do dnia zapłaty, jak w punkcie I wyroku.

W pozostałym zakresie roszczenie strony powodowej było nieuzasadnione i dlatego na podstawie tych samych przepisów nakaz zapłaty został w tej części uchylony, a powództwo podlegało oddaleniu, jak w punkcie II wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą stosunkowo rozdzielone. Strona powodowa wygrała w 91% w stosunku do pierwotnego żądania i poniosła koszty opłaty sądowej od pozwu w kwocie 188 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3600 zł, ustalone zgodnie z §2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz. 1804 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w niniejszej sprawie. Należał się jej zatem zwrot kosztów procesu w kwocie 3447,08 zł. Pozwany wygrał natomiast w 9% i poniósł koszty opłaty sądowej od zarzutów w wysokości 563 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3600 zł, a zatem należał się mu zwrot kosztów w wysokości 374,67 zł. Zważywszy więc na wynik sprawy i poniesione przez strony koszty należało zasądzić od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 3072,41 zł.